Đánh giá quá trình đô thị hóa khu vực ngoại thành của thành phố: Nghiên cứu điểm tại huyện Thanh Trì và Gia Lâm, thành phố Hà Nội
DOI:
https://doi.org/10.55250/Jo.vnuf.14.4.2025.147-157Từ khóa:
Bản đồ số, công nghệ địa tin học, công nghệ không gian địa lý, đô thị hóa, sử dụng đấtTóm tắt
Bài báo đánh giá quá trình đô thị hóa tại hai huyện ngoại thành Hà Nội là Thanh Trì và Gia Lâm trong giai đoạn 2000–2020. Sử dụng dữ liệu bản đồ sử dụng đất và công nghệ không gian địa lý, nghiên cứu đã phân tích định lượng diện tích đất đô thị, mặt nước và các loại đất khác, từ đó tính toán các chỉ số đô thị hóa như Chỉ số đất đô thị (UI) và Chỉ số mở rộng đô thị (UX). Kết quả nghiên cứu cho thấy, tại huyện Gia Lâm, diện tích đất đô thị tăng từ 1.027 ha vào năm 2000 lên đến 2.468 ha vào năm 2020, kéo theo tỷ lệ đô thị hóa đạt 63,7% trong giai đoạn 2000-2010 và 46,8% trong giai đoạn 2010-2020. Tại huyện Thanh Trì, diện tích đất đô thị giai đoạn năm 2000 đến 2020 có biến động mạnh từ 922 ha lên 2.377 ha, và tỷ lệ đô thị hóa đạt 78,9% và 44,1% tương ứng các giai đoạn 2000-2010 và 2010-2020. Kết quả định lượng cho thấy cả hai huyện đều trải qua sự chuyển đổi mạnh mẽ từ nền kinh tế nông nghiệp sang các khu vực đô thị hóa. Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa tại hai địa phương cũng đặt ra nhiều thách thức như áp lực phát triển hạ tầng, suy giảm diện tích đất nông nghiệp và môi trường.
Tài liệu tham khảo
[1]. UN Habitat (1992). Multilingual Glossary of Human Settlements Terms. 155.
[2]. Bộ Xây dựng (2020). Báo cáo Đô thị Việt Nam - Thực trạng và định hướng chính sách.
[3]. Ban Mai (2021). Việt Nam sẽ phát triển mạnh các đô thị vệ tinh trong 10 năm tới.
[4]. Tổng cục Thống kê (2020). Kết quả sơ bộ Khảo sát mức sống dân cư năm 2020.
[5]. Kazumasa Inoue, Masahiro Fukushi, Tan Le, Hiroshi Tsuruoka, Shogo Kasahara & Nimelan Veerasamy (2020). Distribution of gamma radiation dose rate related with natural radionuclides in all of Vietnam and radiological risk assessment of the built-up environment. Scientific Reports. 10.
[6]. Van Ho, Hang Thi, Hau Pham, Hua Phuc & Nam Phuong (2021). GIS Mapping of CO 2 Emission from Population of Metropolis: Case Study of Ho Chi Minh City in Vietnam. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. 1092: 012086.
[7]. Truong X, Phan H, Nguyen Hao, Trang Dương, Thong Nhat Tran, Khang Bui & Trong Ho Van (2021). Comprehensive study on the amount of CO 2 absorbed by vegetation: A case study in Ho Chi Minh City, Vietnam. E3S Web of Conferences. 304: 03009.
[8]. Xiaoyu Niu, Yunfeng Hu, Zhongying Lei, Huimin Yan, Junzhi Ye & Hao Wang (2022). Temporal and Spatial Evolution Characteristics and Its Driving Mechanism of Land Use/Cover in Vietnam from 2000 to 2020. Land. 11: 920.
[9]. Qiang Wang & Lejia Li (2021). The effects of population aging, life expectancy, unemployment rate, population density, per capita GDP, urbanization on per capita carbon emissions. Sustainable Production and Consumption. 28: 760-774.
[10]. Toan Ho, Ngoc-Thang Le, Tung Ho & Quan-Hoang Vuong (2021). A bibliometric review on development economics research in Vietnam from 2008 to 2020. Quality & Quantity. 56: 2939-2969.
[11]. Nguyen Tuan (2022). Urbanization and land use change: A study in Vietnam. Environmental & Socio-economic Studies. 10: 19-29.
[12]. Yue Chang, Kang Hou, Xuxiang Li, Yunwei Zhang & Pei Chen (2018). Review of Land Use and Land Cover Change research progress. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. 113: 012087.
[13]. Kun Wang, Yingkai Tang, Yaozhi Chen, Longwen Shang, Xuanming Ji, Mengchao Yao & Ping Wang (2020). The Coupling and Coordinated Development from Urban Land Using Benefits and Urbanization Level: Case Study from Fujian Province (China). International Journal of Environmental Research and Public Health. 17: 5647.
[14]. Yanan Sun, Fang-Rong Ren, Jiawei Liu, Shi Naixin, Haofei Wang & Xiaotong You (2021). Evaluation of Wastewater Pollution and Treatment Efficiencies in China During Urbanization Based on Dynamic Exogenous Variable Data Envelopment Analysis. Frontiers in Environmental Science. 9: 585718.
[15]. Athos Agapiou (2021). Multi-Temporal Change Detection Analysis of Vertical Sprawl over Limassol City Centre and Amathus Archaeological Site in Cyprus during 2015–2020 Using the Sentinel-1 Sensor and the Google Earth Engine Platform. Sensors. 21: 1884.
[16]. Zhang Yue, Yaqiang Dai, Yuanyuan Chen & Xinli Ke (2022). Coupling Coordination Development of New-Type Urbanization and Cultivated Land Low-Carbon Utilization in the Yangtze River Delta, China. Land. 11: 919.
[17]. Yuxue Feng, Sanwei He & Guangdong Li (2021). Interaction between urbanization and the eco-environment in the Pan-Third Pole region. Science of The Total Environment. 789: 148011.
[18]. Yao Wang, Xiang Zhang, Yue Liu, Changmei Liang, Jing Xu, and Guoyan Pan (2022). Impacts and Sensitivity Analysis of Imperviousness Area and Connectivity on Surface Runoff Under a Plot-Scale Rainfall Simulation Experiment. Journal of the American Water Resources Association. 58(6): 1279–1292.
[19]. Yunfeng Hu, Yifang Ban, Qian Zhang & Jiyuan Liu (2009). The trajectory of urbanization process in the Yangtze River Delta during 1990 to 2005. 1-8.
[20]. Phan D.C, Ta Trung, Van Thinh Truong, Taiga Sasagawa, Thuy Vu, Dieu Bui, Masato Hayashi, Takeo Tadono & Kenlo Nasahara (2021). First comprehensive quantification of annual land use cover from 1990 to 2020 across mainland Vietnam Enhanced Reader. Scientific Reports. 11.
