Nghiên cứu đặc điểm cấu trúc, cơ học và thành phần hóa học thân khí sinh cây Vầu đắng (Indosasa angustata McClure) tại một số tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam

Tóm tắt

Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định đặc điểm cấu tạo thô đại, cấu tạo hiển vi, hình thái sợi, khối lượng riêng, ứng suất chịu tách và thành phần hóa học của thân khí sinh cây Vầu đắng (Indosasa angustata McClure). Mẫu được thu thập tại 5 tỉnh miền núi phía Bắc đại diện cho vùng phân bố của loài, bao gồm: Sơn La, Phú Thọ, Tuyên Quang, Thái Nguyên và Cao Bằng. Kết quả nghiên cứu cấu tạo và sợi cho thấy, thân Vầu đắng thể hiện cấu tạo thô đại đặc trưng của tre nứa; tỷ lệ vách trên đường kính tăng dần từ ngọn xuống gốc. Cấu tạo hiển vi của bó mạch thể hiện sự phân bố không đồng đều theo chiều dày của thành cây, mật độ giảm dần từ cật vào ruột. Chiều dài sợi dao động 2.021–2.388 µm và chiều rộng 20–23 µm, các chỉ tiêu này đều tăng theo tuổi cây và vị trí thân. Khối lượng riêng dao động trong khoảng 0,52–1,21 g/cm³, ứng suất chống tách dao động trong khoảng 0,469–0,702 MPa (ở độ ẩm mẫu 11–12%), đạt giá trị cao nhất ở cây 3–4 tuổi. Thành phần hóa học thân Vầu đắng nhìn chung khá ổn định giữa các vùng, vị trí và cấp tuổi. Hàm lượng cellulose và lignin ở mức trung bình, phản ánh cấu trúc sợi phát triển tốt và mức lignin hóa tăng dần theo tuổi. Các chỉ tiêu pentozan, chất chiết, pH và tro dao động hẹp, cho thấy nguyên liệu có độ đồng nhất cao. Các kết quả này đã xác định được giá trị nguồn gen của Vầu đắng từ thân khí sinh, khẳng định tiềm năng lớn để sử dụng Vầu đắng như một nguồn nguyên liệu đa năng, không chỉ cho sản xuất vật liệu composite, ván dăm và bột giấy, mà còn cho các ứng dụng khác.