Lượng carbon hữu cơ tích lũy trong đất dưới mô hình nông - lâm kết hợp tại xã Chiềng Mai, tỉnh Sơn La
DOI:
https://doi.org/10.55250/Jo.vnuf.14.5.2025.060-068Từ khóa:
Cà phê, carbon hữu cơ trong đất, canh tác bền vững, nông lâm kết hợp, Sơn LaTóm tắt
Nghiên cứu đánh giá khả năng tích lũy carbon hữu cơ trong đất (SOC) của sáu mô hình nông – lâm kết hợp trồng cà phê tại xã Chiềng Mai, tỉnh Sơn La. Năm mô hình trồng xen cà phê với các loài cây Mận tam hoa, nhãn, Dổi găng, Macadamia và Keo dậu, được so sánh với mô hình cà phê Arabica thuần (đối chứng. Mẫu đất được thu thập tại hai tầng sâu (0 -20 cm và 21- 40 cm) để phân tích các chỉ tiêu hóa lý cơ bản nhằm đánh giá đặc tính của đất. Kết quả cho thấy các mô hình trồng xen cải thiện đáng kể độ ẩm, hàm lượng dinh dưỡng dễ tiêu và tích lũy SOC cao hơn so với mô hình thuần. Cụ thể, mô hình Dổi găng + Cà phê đạt lượng SOC cao nhất (17,23 tấn/ha), cao hơn nhiều so với mô hình cà phê thuần (4,29 tấn/ha). Các mô hình trồng xen còn có dung trọng đất thấp hơn và hàm lượng chất hữu cơ cao hơn, góp phần cải thiện cấu trúc đất và tiềm năng lưu trữ carbon. Nghiên cứu khẳng định tiềm năng của hệ thống nông – lâm kết hợp trong việc tăng cường lưu trữ carbon, góp phần vào phát triển nông nghiệp bền vững và giảm phát thải khí nhà kính tại vùng đất dốc miền núi phía Bắc Việt Nam.
Tài liệu tham khảo
[1]. Jose S. (2009). Agroforestry for ecosystem services and environmental benefits: An overview. Agroforestry Systems. 76: 1–10.
[2]. FAO (2020). Agroforestry and Carbon Sequestration – Guiding Principles. Rome: FAO.
[3]. Lal R. (2004). Soil carbon sequestration to mitigate climate change. Geoderma. 123(1-2): 1-22.
[4]. Batjes N.H. (2014). Total carbon and nitrogen in the soils of the world. European Journal of Soil Science. 65(1): 10-21.
[5]. Montagnini F. & Nair P.K.R. (2004). Carbon sequestration: An underexploited environmental benefit of agroforestry systems. Agroforestry Systems. 61-62(1): 281-295.
[6]. Nair P.K.R., Kumar B.M. & Nair V.D. (2009). Agroforestry as a strategy for carbon sequestration. Journal of Plant Nutrition and Soil Science. 172(1): 10-23.
[7]. Cardinael R., Chevallier T., Barthes B.G., Saby N., Parent T. & Dupraz C. (2018). Soil organic carbon stocks in agroforestry systems: A meta-analysis. Agriculture, Ecosystems & Environment. 265: 64-79.
[8]. Nair P.K.R. (1993). An Introduction to Agroforestry. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht. 499.
[9]. ICRAF (2019). Agroforestry and Sustainable Development. Nairobi, Kenya: ICRAF.
[10]. IPCC (2006). Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories. Agriculture, Forestry and Other Land Use. IGES, Japan.
[11]. CIAT (2001). Manual for Soil Fertility Management in Tropical Systems. Cali, Colombia: CIAT.
[12]. Nguyễn Văn Bộ (2003). Đất và dinh dưỡng cây trồng. Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội.
[13]. FAO (2015). Agroforestry for Soil Management. Rome: FAO.
[14]. Hairiah K., van Noordwijk M. & Rahayu S. (2001). Carbon Stock and Biomass in Agroforestry Systems. Bogor, Indonesia: ICRAF Southeast Asia.
[15]. Teixeira A.G.S., Marin F.R. & Martinez C.A. (2025). Impacts of agroforestry systems on soil organic carbon in coffee plantations: A global meta-analysis. Agronomy, 15(2): 480. Available from: https://www.mdpi.com/2073-4395/15/2/480.
[16]. Nguyễn Quân Anh, Sarmiento J.P., Phạm Tuấn Vũ, Nguyễn Thị Thu & Roshetko J.M. (2020). Kiến thức bản địa về dịch vụ hệ sinh thái trong hệ thống nông - lâm kết hợp cà phê vùng Tây Bắc Việt Nam. Trong: Catacutan D., Ordonez J.C. & Tinsley J. (chủ biên). Hệ thống nông lâm kết hợp ở Việt Nam. CABI Publishing.
[17]. ICRAF Việt Nam (2019). Khả năng tích lũy carbon của hệ thống cà phê nông lâm kết hợp tại Tây Nguyên và Tây Bắc Việt Nam. Báo cáo kỹ thuật. World Agroforestry, Hà Nội.
[18]. FAO (2006). Guidelines for Soil Description. 4th ed. Rome: FAO.
[19]. Lal R. (2001). Soil degradation by erosion. Land Degradation & Development. 12(6): 519-539.
[20]. Brady N.C. & Weil R.R. (2008). The Nature and Properties of Soils. 14th ed. Pearson Prentice Hall.
[21]. Lê Văn Khoa (2011). Nghiên cứu ảnh hưởng của các mô hình nông lâm kết hợp đến tính chất đất và năng suất cây trồng tại Tây Nguyên. Tạp chí Khoa học Đất. 37: 45-52.
[22]. Trần Hồng Thái, Nguyễn Hữu Thọ, Sarmiento J.P. & Roshetko J.M. (2024). Ứng phó của hệ thống nông lâm kết hợp trước 20 năm mở rộng nông nghiệp tại Tây Nguyên, Việt Nam. CIFOR-ICRAF, Hà Nội.
