Đánh giá tác động của phát triển du lịch đến mẫu dạng cảnh quan quần đảo Côn Đảo bằng phương pháp tích hợp GeoAI và độ đo không gian
DOI:
https://doi.org/10.55250/Jo.vnuf.14.7.2025.112-123Từ khóa:
Côn Đảo , độ đo không gian, GeoAI, mẫu dạng cảnh quan, viễn thámTóm tắt
Phát triển không gian hành chính-kinh tế-xã hội, đặc biệt là việc mở rộng hạ tầng du lịch, là một trong các yếu tố thúc đẩy biến đổi sử dụng đất, gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống và cấu trúc cảnh quan tự nhiên. Trong bối cảnh đó, việc giám sát kịp thời các tác động lên hệ sinh thái bằng Công nghệ trí tuệ nhân tạo không gian địa lý (GeoAI) và chỉ số định lượng phân mảnh cảnh quan (QLFI) trở nên cấp thiết để hỗ trợ nhà quản lý ra quyết định kịp thời. Kết hợp phân tích ảnh viễn thám dựa trên đối tượng địa lý, nghiên cứu đã phân loại các kiểu cảnh quan một cách có kiểm định để đánh giá mức độ phân mảnh không gian tại Côn Đảo. Kết quả phân loại đạt độ chính xác tổng thể 91,68% và hệ số Kappa 0,89 cho thấy khả năng nhận diện tốt các kiểu cảnh quan. Phân tích QLFI chỉ ra rằng phân mảnh cảnh quan ở mức cao và rất cao chiếm khoảng 9% diện tích đất nổi tại các khu vực phát triển hạ tầng du lịch, gây ảnh hưởng đến kết nối sinh thái và giá trị tâm linh bản địa. Việc xây dựng chỉ số QLFI không chỉ hỗ trợ định lượng nhanh tác động của phát triển du lịch và hoạt động nhân sinh, mà còn cung cấp công cụ thiết thực trong điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất và bảo tồn không gian cảnh quan. Kết quả nghiên cứu đóng vai trò quan trọng trong định hướng phát triển du lịch gắn với bảo tồn tại Côn Đảo và có thể áp dụng rộng rãi cho các khu vực du lịch-bảo tồn khác.
Tài liệu tham khảo
[1]. Asef Darvishi, Maryam Yousefi, Michael Schirrmann & Frank Ewert (2024). Exploring biodiversity patterns at the landscape scale by linking landscape energy and land use/land cover heterogeneity. Sci Total Environ. 916: 170163.
Doi: 10.1016/j.scitotenv.2024.170163
[2]. Ziyue Guo, Liang Gao, Huidong Shi, Ting Yu, Hongtao Jiang, Chunxing Hai, Yunhu Xie & Li Zhu (2024). Spatial pattern and landscape change prediction of blowouts in sandy grassland. Sci Rep. 14(1): 22466.
Doi: 10.1038/s41598-024-72911-0
[3]. Wang S., Huang X., Liu P., & Bao S. (2024). Mapping the landscape and roadmap of geospatial artificial intelligence (GeoAI) in quantitative human geography: An extensive systematic review. Int J Appl Earth Obs Geoinformation. 128: 103734.
Doi: 10.1016/j.jag.2024.103734
[4]. Dang KB., Nguyen THT., Nguyen HD., Truong QH., Vu TP., Pham HN., Duong TT., Giang VT., Nguyen DM., Bui TH., & Burkhard B. (2022). U-shaped deep-learning models for island ecosystem type classification, a case study in Con Dao Island of Vietnam. One Ecosyst. 7: e79160. Doi: 10.3897/oneeco.7.e79160
[5]. Bộ Xây dựng (2024). Thuyết minh DCTT Quy hoạch chung xây dựng Côn Đảo đến năm 2045. https://condao.baria-vungtau.gov.vn/portal/editor/files/PDFsam_merge.pdf.
[6]. Van-Manh Pham, Son Van Nghiem, Quang-Thanh Bui, Tam Minh Pham & Cu Van Pham (2019). Quantitative assessment of urbanization and impacts in the complex of Huế Monuments, Vietnam. Appl Geogr. 112: 102096. Doi: 10.1016/j.ecoinf.2023.102427
[7]. Van-Manh Pham, Son Van Nghiem, Cu Van Pham, Mai Phuong Thi Luu & Quang-Thanh Bui (2021). Urbanization impact on landscape patterns in cultural heritage preservation sites: a case study of the complex of Huế Monuments, Vietnam. Landsc Ecol. 36(4): 1235–1260. Doi: 10.1007/s10980-020-01189-0
[8]. Zhigang Sun, Guotao Wang, Pengfei Li, Hui Wang, Min Zhang & Xiaowen Liang (2024). An improved random forest based on the classification accuracy and correlation measurement of decision trees. Expert Syst Appl. 237: 121549. Doi: 10.1016/j.eswa.2023.121549
[9]. Diem-My Thi Nguyen, Thi-Nhung Do, Son Van Nghiem, Jiwnath Ghimire, Kinh-Bac Dang, Van-Trong Giang, Kim-Chi Vu & Van-Manh Pham (2024). Flood inundation assessment of UNESCO World Heritage Sites using remote sensing and spatial metrics in Hoi An City, Vietnam. Ecol Inform. 79: 102427.
Doi: 10.1016/j.ecoinf.2023.102427
[10]. Angela Lausch, Thomas Blaschke, Dagmar Haase, Felix Herzog, Ralf-Uwe Syrbe, Lutz Tischendorf & Ulrich Walz (2015). Understanding and quantifying landscape structure – A review on relevant process characteristics, data models and landscape metrics. Use Ecol Indic Models. 295: 31–41.
Doi: 10.1016/j.ecolmodel.2014.08.018
[11]. Đỗ Thị Nhung, Phạm Anh Cường, Trương Quang Hải, Giang Văn Trọng, Phạm Hạnh Nguyên, Ngô Xuân Quý & Phạm Văn Mạnh (2023). Đánh giá tác động của dự án đầu tư đến khu dự trữ sinh quyển thế giới sử dụng thuật toán học máy và độ đo cảnh quan. Tạp chí Khoa học Đo đạc và Bản đồ. 56: 34–41.
Doi: 10.54491/jgac.2023.56.683
