Nghiên cứu tác động các yếu tố dinh dưỡng đất tới sự phân bố của cây Bò khai (Erythropalum scandens Blume) tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên

Nguyễn  Chí Hiểu; Nguyễn  Tiến Dũng

doi:10.55250/Jo.vnuf.13.6.2024.039-047

Từ khóa:

Cây Bò khai, đặc điểm sinh thái, Erythropalum scandens Blume, huyện Võ Nhai, ô tiêu chuẩn

Tóm tắt

Cây Bò khai có tên khoa học là Erythropalum scandens Blume. Trong dân gian cây Bò khai được coi là loại rau vừa có tác dụng làm thực phẩm, vừa có tác dụng làm thuốc chữa bệnh. Cây Bò khai được “thuần hóa” trở thành cây hàng hóa và được nhân giống tại nhiều địa phương trên cả nước trong đó có tỉnh Thái Nguyên. Tuy nhiên cây Bò khai xuất hiện trong tự nhiên đang có xu hướng giảm dần, nguyên nhân có thể do môi trường tự nhiên thay đổi đã làm thu hẹp vùng phân bố hoặc do tình trạng khai thác quá mức của con người. Để phát triển vùng trồng cây Bò khai, nghiên cứu đã tiến hành đánh giá mối tương quan giữa yếu tố dinh dưỡng đất và sự phân bố của cây Bò khai tại khu vực Khu bảo tồn thiên nhiên (KBTTN) Thần Sa - Phượng Hoàng, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên. Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích mẫu đất tại các ô tiêu chuẩn và phương pháp phân tích thành phần chính (PCA) bằng phần mềm thống kê PRIMER5. Kết quả nghiên cứu chỉ ra cây Bò khai có mức độ tương quan cao nhất với tỷ lệ phần trăm Ca (%) trong đất, tiếp đến là nitơ, mùn, lân, kali tổng số và pH_KCl. Trong khi đó, ở ngoài tự nhiên sự xuất hiện của cây Bò khai tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên thường ở những vị trí trên cao, đất có tỉ lệ đá lẫn nhiều, độ tàn che khá, ít xuất hiện ở những trạng thái rừng giàu. Điều này phù hợp với sự xuất hiện của cây Bò khai tương quan rất chặt nhưng ngược chiều với một số yếu tố như trạng thái rừng, màu sắc đất và tỷ lệ rễ cây trong đất.

Tài liệu tham khảo

. Võ Văn Chi (2021). Từ điển cây thuốc Việt Nam. Nhà xuất bản Y học, Hà Nội.

. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2000). Tên cây rừng Việt Nam. Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội.

. Hoàng Văn Sâm & Phùng Văn Khoa (2011). Nghiên cứu kiến thức bản địa của người dân địa phương trong sử dụng rau rừng tại hai tỉnh Lào Cai và Điện Biên. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. 14: 96-100.

. Nguyễn Tiến Bân & Bùi Minh Đức (2007). Một số loài rau dại ăn được ở Việt Nam. Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, Hà Nội.

. Trần Đình Lý (1993). 1900 Loài cây có ích ở Việt Nam. Nhà xuất bản Thế giới, Hà Nội.

. Nguyễn Tiến Bân (chủ biên) (2003). Danh lục các loài Thực vật Việt Nam (Tập II). Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội.

. Lê Thái Hùng & Ngô Tùng Đức (2014). Nghiên cứu tính đa dạng và sử dụng tài nguyên rau rừng ở khu vực miền núi huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế. Tạp chí Khoa học Đại học Huế: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. 94(6). doi.org/10.26459/jard.v94i6.3000.

. Vũ Thị Thu Hiền (2022). Nghiên cứu hiện trạng cây lâm sản ngoài gỗ tại Khu bảo tồn Thiên nhiên Pù Hu - Tỉnh Thanh Hoá. Tạp chí Khoa học trường Đại học Hồng Đức. 6: 75-82.

. Phạm Văn Phúc, Lê Thanh Huyền, Nguyễn Lư Giang (2022). Nhân giống thành công cây Bò khai góp phần bảo vệ nguồn gen thực vật bản địa quý tại Vườn Quốc gia Cát Bà. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Khoa học & Công nghệ địa phương.

https://vjst.vn/vn/tin-tuc/7300/nhan-giong-thanh-cong-cay-bo-khai-gop-phan-bao-ve-nguon-gen-thuc-vat-ban-dia-quy-tai-vuon-quoc-gia-cat-ba.aspx.

. Bộ Khoa học và Công nghệ (2018). Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12511:2018 về Rừng tự nhiên - Rừng sau khoanh nuôi.

. Bộ Khoa học và Công nghệ (2021). Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 5979:2021 về Đất, chất thải sinh học đã xử lý và bùn - Xác định pH.

. Bộ Khoa học và Công nghệ (2011). Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8941:2011 về Chất lượng đất - Xác định các bon hữu cơ tổng số - Phương pháp Walkley Black.

. Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường (19999). Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 6498:1999 (ISO 11261:1995) về chất lượng đất - xác định nitơ tổng - phương pháp Kendan (Kjeldahl) cải biên.

. Bộ Khoa học và Công nghệ (2011). Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8940:2011 về Chất lượng đất - Xác định phospho tổng số - Phương pháp so màu.

. Bộ Khoa học và Công nghệ (2011). Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8660:2011 về Chất lượng đất - Phương pháp xác định kali tổng số.

. Bộ Khoa học và Công nghệ (2009). Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 8246:2009 Chất lượng đất - Xác định kim loại bằng phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa.

. Vũ Trung Tạng (2003). Cơ sở sinh thái học. Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội.

. Nguyễn Tử Siêm, Thái Phiên (1999). Đồi núi Việt Nam – Thoái hóa và phục hồi. Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội.